پیامبر اکرم(ص)، بارها مسلمانان و هم عصران خود را تشویق به تیراندازی با کمان، اسب سواری و شنا می‌کرند. مسلماً، تیراندازی با کمان فوایدی داشته که پیامبر اعظم توصیه به انجام آن می‌نمودند. تیراندازی با کمان هم جنبه تفریحی و ورزشی داشته و هم جنبه شکار و دفاع از خود در مقابل دشمنان. سیر تحول تیراندازی با کمان از عصر باستان شروع شده و تا عصر حاضر ادامه دارد؛ چرا که ادبیات، تاریخ و هنر به ما ثابت کرده که پیشینیان و قدما در سرتا سر جهان، همواره از این وسیله استفاده می‌نمودند.
ادبیات فارسی و مخصوصاً اشعار حماسی همچون شاهنامه فردوسی بیانگر اهمیت تیر و کمان و استفاده از این وسیله در ایران باستان بوده است. کمان، چرخ و آتش، از نخستین اختراعات بشر بوده و برای ساخت تیر و کمان معمولاً از چوب یا استخوان و یا ترکیبی از این دو استفاده می‌شده است. مناطقی که با کمبود چوب مواجه بودند، از شاخ حیوانات، پی و استخوان برای تهیه این وسیله استفاده می‌کردند. تحقیقات باستان شناسان حاکی از این است که سرنیزه‌های سنگی کشف شده، به چند صد سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. قوم جنگجوی مغول برای تصرف سرزمین‌های دیگر و جنگ و کشتار به وفور از این سلاح استفاده می‌کرند.
ملت‌های آسیای شرقی همچون چین، تاریخچه تیراندازی به سلسله “شانگ” (1766-1027 قبل از میلاد مسیح) باز می‌گردد. چینی‌ها درشکه‌های دو اسبه جنگی را با یک تیم سه نفره، شامل راننده، نیزه زن و تیرانداز اداره می‌کردند. بعد از روی کار آمدن سلسله “چو” (256-1027 قبل از میلاد مسیح)، افراد اصیل و رزم آوران، تیراندازی را همراه با موسیقی در زمین بازی انجام می‌دادند. از قرن ششم، تیراندازی چین به ژاپنی‌ها معرفی شد که انجام آن همراه با موسیقی در زمین بازی صورت می‌گرفت.
تیراندازی با کمان یکی از بهترین هنرهای رزمی ژاپن بوده و اکنون با نام کیودو شناخته می‌شود. مصریان باستان نیز، برای ساخت کمان با دوام‌تر و پر‌قدرت از ترکیب چسبی شاخ و چوب استفاده می‌کردند. ارتفاع این کمان‌ها به اندازه یک مرد بالغ می‌رسید و از تیرهای با طول 75 سانتی متر برخوردار بود. تیر و کمان‌هایی که در مناطق رود نیل پیدا شده، حاکی از قدمت 3500 تا 4000 هزار ساله آن‌ها قبل از میلاد است. این کمان‌ها، مهارت مصریان را در طراحی و ساخت آن نشان می‌دهد.
هرودوت، اولین تاریخ نگار یونانی زبان، با آنکه اکثر عمرش را در یونان گذرانده، اما زادگاهش در نخستین سال‌های زندگی تحت سلطه‌گری ایرانیان بوده به همین دلیل با فرهنگ ایرانی نیز آشنا شد. اگرچه با زبان ایرانیان باستان آشنا نبود، اما این فرصت برایش پیش آمد که از قوانین، مذهب و فرهنگ آن‌ها آگاهی یابد. وی در کتاب خود تحت عنوان تواریخ، از وضعیت نظام آموزش در ایران باستان نوشته: ایرانیان از 5 سالگی تا 20 سالگی سه چیز را می‌آموختند: سوارکاری، تیراندازی و راستگویی. شاه عبدالرحمن بن شاه صالح عرب در رساله قوسیه، در کنار آموزش هنر کمان‌داری، اوصاف متعلم این هنر را بدین صفات آراسته است؛ اول: نیک نهاد، دوم: حق‌شناسی استاد، سوم: حریص نبودن، چهارم: راست گفتار، پنجم: خوش خلق، ششم: جوانمرد، هفتم: گشاده سینه و بخشنده، هشتم: عادل، نهم: قلیل الکسل و کثیر الطاعت، دهم: دراز دست و صاحب قناعت و کفران‌کننده نعمت، بخیل طبیعت، شریر خصلت، کریه طلعت و بد طینت نباشد و نیز تیرانداز باید همیشه به طهارت باشد و بی طهارت به تیر و کمان و آلات تیراندازی دست نزند.
تیراندازی نه فقط در اسلام، بلکه در بسیاری از ادیان الهی توصیه شده و بسیاری از پیامبران با قائل بودن ارزش بالا برای آن، دیگران را به انجام این ورزش رزمی تشویق نمودند و از این وسیله برای پیشبرد و تبلیغ دین الهی خود استفاده کردند. علاوه بر پیامبر اکرم، حضرت اسماعیل (ع) و حضرت داود (ع) در زمان خودشان با تیر کمان جنگ می‌کردند.
نگاهی جدید به تیر و کمان
نخستین باشگاه تیراندازی در قرن سیزده و چهارده میلادی توسط آلمانی‌ها بنیان‌گذاری شد که عضویت در آن فقط به مردان محدود می‌شد. اولین مسابقات تیراندازی جهان در سال 1897 میلادی توسط باشگاه تیراندازی لیون فرانسه، به مناسبت جشن بیست و پنجمین سال تاسیس باشگاه برگزار گردید. در مسابقات المپیک اوایل قرن بیستم، مسابقات متعددی برگزار شد.
هیوبرت وَن، قهرمان این ورزش، بیشترین مدال را به خود اختصاص داد. این ورزش از سال 1931 میلادی تحت نظر فدراسیون رسمیت یافت. پس از آن تا سال 1950 میلادی، مسابقات جهانی تیراندازی بطور سالیانه و بعد از آن، هر دو سال یکبار برگزار می‌شود. این مسابقات در قرن بیستم و در دهه پنجاه، برای فعالیت زنان هم آغاز به کار کرد. تیراندازی با کمان، اکنون در کشورهای آمریکا، ژاپن، روسیه، بلژیک و … محبوبیت دارد و معلولین نیز در مسابقات از آن سود می‌برند. در ایران، در آبان ماه سال 1381، رشته تیراندازی با کمان به صورت یک فدراسیون مستقل از فدراسیون تیراندازی تعیین شد.
امروزه در ساخت تیر و کمان، پیشرفت‌هایی حاصل شده و فناوری به کار رفته در ساخت کمان‌های جدید به گونه‌ای است که در عین سبکی و مقاومت، قابلیت پرتاب تیر در مسافت‌های طولانی را نیز دارند. این ورزش فوق‌العاده برای تمامی افراد از جمله پیر و جوان، زن و مرد و عادی و معلول مناسب است.
چند توصیه در ارتباط با تیر و کمان
- به صورت دوره‌ای آن را بررسی کنید تا از سالم بودن آن مطمئن شوید.
- به دستگیره‌های کمان نگاهی بیندازید و مطمئن شوید که در حالت پایدار است و هیچ گونه تَرَک یا شکاف در سطح آن‌ها وجود نداشته باشد.
- قسمتی از کمان که تیر در تماس با آن قرار می‌گیرد را بررسی کنید.
- تمام قطعات را بررسی کنید که سر جای خود باشند؛ چون اگر هر یک از قطعات شُل باشند، نه تنها کارآیی شما را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند خطرآفرین باشد.
- هر زمان که متوجه ساییدگی بخش‌های خاصی از کمان شدید، آن را ترمیم کنید.
- زه کمان نیاز به تعمیرات بیشتری دارد؛ چون استفاده از آن باعث آسیب بیشتر می‌شود.
- تیراندازی با یک زه معیوب بسیار خطرناک است؛ پس حتما آن را ترمیم کنید.
- برای محافظت بیشتر از زه کمان، به آن موم بزنید. این کار را می‌توانید حداقل هفته‌ای یکبار انجام دهید.
- گرد و خاک را از سطح آن پاک کنید تا تمیز شود.
- گرمای بیش از حد، بدنه کمان و رشته و کابل‌های آن را از بین می‌برد؛ پس مراقب باشید و آن‌ها را در معرض نور خورشید قرار ندهید.
در تعریف تیر و کمان باید گفت که یکی از ورزش‌های مفرح و سودمند است که نه تنها قدرت بدنی را بالا می‌برد، بلکه موجب افزایش تمرکز و تقویت ذهن می‌شود. تاثیر تیراندازی با کمان بر روی سلامت روح فوق‌العاده است.
دیدگاه خود را ثبت کنید
میخواهید به بحث بپیوندید؟مشارکت رایگان.